Projekti i fushatës “shkel e shko”

26 Dhjetor 2018

Një rrugë që supozohej të ishte zgjidhje për banorët pas shtrimit të saj me asfalt u ka sjellë shumë probleme atyre. Rruga “Pajazit Islami”, në Komunën e Fushë Kosovës është e ngushtë, nuk ka ndriçim, vozitet shpejt në të dhe pa i bërë një vit prej kur është shtruar me asfalt është dëmtuar dukshëm. Me dëmtimet që i janë bërë vështirë se do të mund ta përballojë këtë dimër.

Kjo rrugë është shtruar në prag të fushatës zgjedhore për zgjedhjet komunale në Kosovë të vitit 2017. Një pjesë e kësaj rruge është në Komunën e Fushë Kosovës, kurse tjetra në Komunën e Obiliqit.

Banorët e kësaj rruge thonë se ajo nuk është shtruar siç duhet prandaj është dëmtuar shumë shpejt. Në Komunën e Fushë Kosovës që e kanë financuar këtë projekt thonë se rruga është ndërtuar sipas standardeve, por ata kur e kanë asfaltuar atë nuk e kanë menduar që nëpër të do të kalojnë automjetet e rënda siç janë kamionët. Fillimisht është menduar si rrugë lokale për nevoja të banorëve.

Nuk është hera e parë që në Kosovë ndodh që në një projekt të investohet dy e më shumë herë. Kjo ka kosto të madhe financiare. Zyrtarë të Komunës së Fushë Kosovës thonë se në këtë rast, pasi rruga është dëmtuar brenda një viti nuk kanë paraparë masa ndëshkuese për kompaninë, pasi sipas tyre ajo i ka kryer të gjitha punimet sipas kontratës dhe se rruga është ndërtuar vetëm për automjete të lehta.

Ekipi i Preportr disa herë e ka vizituar këtë rrugë dhe nuk ka parë asnjë shenjë të komunikacionit që ndalon qarkullimin e automjeteve me peshë të rëndë. Siç duket, Komuna e Fushë Kosovës nuk ka pasur bashkëpunim me Policinë e Kosovës në këtë aspekt.

Megjithatë rruga është dëmtuar shumë, vende-vende ka rrëshqitur, është plasaritur, e në disa pjesë asfaltin e ka mbuluar dheu, kjo për shkak se shtresa duket të jetë mjaftë e hollë.

Duke marrë parasysh këtë fakt, aty do të investohet sërish. Në këtë vit do të kryhet një pjesë e rrugës, duke ia vendosur edhe një shtresë asfalt dhe do të zgjerohet, ndërsa vitin tjetër e njëjta gjë do të bëhet me pjesën e mbetur të rrugës.

Preportr, përmes kërkesës për qasje në dokumente publike, ka kërkuar të shohë kontratën për këtë rrugë, për të parë detajet rreth shtresës së asfaltit dhe garancive me autoritetit kontraktues dhe operatorit ekonomik për rrugën. Sipas kontratës një pjesë e rrugës prej 520 metra në “Pajazit Islami” është shtruar në verën e vitit 2017. Kjo rrugë është pjesë e një tenderi ku përfshihen edhe disa rrugë tjera lokale. Kontrata është nënshkruar me 19 qershor 2017 dhe atë e ka fituar kompania “Trasing Group”. Vlera totale e kontratës ka qenë 128 mijë e 474 euro.

Sipas paramasave të përmendura në kontratë, zhavorri apo materiali gurorë për punimin e bazamentit të zgjerimit të rrugës është bërë me trashësi 15 centimetra. Po sipas kontratës, në vendet ku ka pasur gropa është shtruar asfalt me trashësi shtatë centimetra. Ndërsa punimi i shtresës së asfaltit në tërë sipërfaqen e rrugës kryesore ka qenë pesë centimetra.

Në nenin 32/2 të kësaj kontrate thuhet se punët të cilat nuk i plotësojnë kushtet e kontratës, duhet nëse kërkohet, të shkatërrohen, të rindërtohen nga kontraktuesi ose të riparohen sipas kërkesës së autoritetit kontraktues, përndryshe kjo do të bëhet pas njoftimit të duhur në shpenzime të kontraktuesit, me urdhër të autoritetit kontraktues.

Gjithashtu e njëjta rrugë është shtruar në gjatësi prej 480 metra me 18 shtator të vitit 2016. Kjo pjesë e rrugës ka kushtuar 20 mijë e 152 euro. Punimet i ka kryer kompania “AHN Group”. Sipas paramasave të paraqitura në kontratë, kjo pjesë e rrugës është asfaltuar me trashësi shtatë centimetra.

Do të shpenzohet sërish në rrugën e njëjtë

Në rrugën “Pajazit Islami”, në Komunën e Fushë Kosovës, mezi kalojnë dy makina. Ajo është e gjerë vetëm katër metra dhe gjendet në një zonë mjaft të frekuentuar. Rruga lidhë dy komunat Fushë- Kosovë dhe Obiliq. Është afër Korporatës Energjetike të Kosovës (KEK) dhe punëtorët e saj e shfrytëzojnë atë për të shkuar në punë ose për të kryer punë përmes saj.

Si rrugë në periferi që rrallë patrullohet nga policia e komunikacionit ajo paraqet rrezik të madh për banorët pasi që vozitësit i ngasin makinat me shpejtësi të madhe. Banorët tregojnë se kohëve të fundit në këtë pjesë kanë ndodhur shumë aksidente.

Komuna e Fushë Kosovës nuk e kishte paraparë që rruga do të paraqiste rrezik. Abdullah Prebreza, drejtor i Drejtorisë për Planifikim Urban, thotë se tani që e kanë parë që rruga paraqet rrezik për banorët do të marrin masat e duhura.

“Shenjat do të vendosen, do të ketë shenja që tregojnë se rruga nuk është për pesha të rënda po ashtu do të vendosim policë të shtrirë dhe të gjitha këto masa do të ndërmerren tash sepse ajo pjesë ka filluar të popullohet”, thotë ai.

Kjo rrugë është shumë e rrezikshme thonë banorët. Ata ankohen se qysh në fillim e kanë parë që rruga po punohet keq dhe e kishin paralajmëruar kompaninë punëkryese për këtë.

“U prishë shumë se nuk e kanë shtru mirë hiq, as zall nuk i kanë qitë shumë asfaltin e kanë qitë veç dy- tri centimetra. Fola me ta kur e shtruan, më thanë axhë shumë mirë është”, thotë Selman Bllaca, i cili e ka shtëpinë afër kësaj rruge.

Na thonin qysh ka qenë rruga mirë është tash shumë, e ata i kryen punët veç shkel e shko.

Selman Bllaca, banor

Ai thotë se punëtorët e kompanisë ua kujtonin banorëve se në çfarë gjendje ka qenë rruga para se të shtrohej me asfalt.

“Na thonin qysh ka qenë rruga mirë është tash shumë, e ata i kryen punët veç shkel e shko”, thotë Bllaca.

Në rrugën që nuk është e gjerë më shumë se katër metra do të investohet ende. Sipas projeksioneve të komunës, rruga do të zgjerohet në të dy anët, do t’i vendoset edhe një shtresë e re asfalti. Pra për shkak se punët nuk janë kryer si duhet, taksat e qytetarëve do të shpenzohen sërish për të njëjtin projekt.

Por Abdullah Prebreza nuk është i mendimit se punimi dy e tri herë i një projekti e ngarkon buxhetin e komunës. Ai thotë se puna shtesë në rrugën “Pajazit Islami”, arsyetohet pasi atje rruga do të zgjerohet dhe do të bëhet me trotuare.

Rruga “Islam Pajaziti”, është 1.8 kilometra e gjatë dhe e ka pjesën kryesore që është kryer me dy faza, njëra fazë në vitin 2016 dhe tjetra, kjo që është më e dëmtuar në vitin 2017. Kjo rrugë i ka 12 degëzime, të cilat janë asfaltuar poashtu.

“ Kjo rrugë ka qenë e paraparë që t’i lidhë dy komunat dhe ka qenë e paraparë për pesha të lehta dhe jo për pesha të rënda. Një prej elementeve për dëmtimin e saj është fakti se nëpër të po qarkullojnë automjete me pasha të rënda”, thotë drejtori Prebreza.

Në ueb faqen e E-prokurimit me 15.11.2018 është publikuar njoftimi për dhënien një kontrate, ku parashihet asfaltimi i tri rrugëve, ndër to edhe "Pajazit Islami". Vlera totale e kësaj kontrate është 77 mijë e 500 euro. Kontratën e ka fituar kompania “Shkëmbi”. Sipas kontratës, vetëm rruga “Pajazit Islami” kushton 68 mijë e 914 euro.

Në rrugën “Pajazit Islami” do të bëhet asfaltimi dhe zgjerimi i rrugës me gjatësi 1800 metra dhe gjerësi gjashtë metra.

Sipas paramasave të paraqitura nga operatori ekonomik, ndër të tjera parashihet të bëhet gërmimi i dheut nga tri metra në anën e djathtë të rrugës në gjatësinë prej 1600 metra dhe thellësi 40 centimetra.

Kjo rrugë ka qenë e paraparë që t’i lidhë dy komunat dhe ka qenë e paraparë për pesha të lehta dhe jo për pesha të rënda. Një prej elementeve për dëmtimin e saj është fakti se nëpër të po qarkullojnë automjete me pasha të rënda.

Abdullah Prebreza, drejtor i Urbanizmit në Komunën e Fushë Kosovës

Ndërsa në anën e majtë të rrugës do të bëhet gërmimi i dheut katër metra në gjatësi prej 200 metra dhe thellësi 40 centimetra. Parashihet të bëhet edhe punimi i trotuarit me trashësi 20 centimetra dhe gjerësi 0.75 metra me material prej gurit të thyer gëlqerorë 0-60 milimetra në total 360 metra katrorë. Gjithashtu do të bëhet gërryerja e asfaltit në disa pozicione të nevojshme, sipas terrenit përafërsisht 1600 metra katrorë.

Disa herë investohet në të njëjtin projekt

Realizimi i projekteve në prag të fushatave zgjedhore zakonisht është karakterizuar me probleme të ndryshme. Diana Metushi-Krasniqi nga Instituti Demokratik i Kosovës (KDI), thotë se të gjitha komunat në prag të fushatës kryejnë punime të cilat në shumicën e rasteve janë të një cilësie të dobët. Për këtë arsye sipas saj në shumë raste investohet dy e më shumë herë në të njëjtin projekt.

“Në vend të investohet në dy projekte investohet në një projekt…gjithë kjo nuk është e rastësishme por ajo çka është e rëndësishme të përmendet në këtë aspekt është mungesa e vullnetit për ta rregulluar këtë problem”, thotë ajo.

Metushi Krasniqi, përmend faktin se pothuajse të gjitha projektet që realizohen nëpër komuna po edhe në ato që realizohen në nivel qendror punohet nga dy-tri herë në to. Dhe këtu sipas saj paraqitet problem i menaxhimit të kontratave.

Ligji për Prokurimin Publik sipas saj parasheh që projekti të mbikëqyret nga një ekip, që duhet të përbëhet nga njerëz të fushave që kërkohen në projekt, varësisht nga projekti, rrugë, shkollë apo çkado tjetër, e jo kjo punë të kryhet nga një person. Metushi- Krasniqi mendon që kjo dispozitë ligjore nuk aplikohet me qëllim.

“Kur flasim për mbikëqyrjen ishte dashur të ekzistojë një organ i pavarur që merret me monitorimin e kontratave që e garanton njëfarë pavarësie prej ndikimit politik”, thotë ajo.

Një prej problemeve që i përcjell projektet sipas saj është edhe projektimi i cili në shumicën e rasteve nuk parasheh nevojat e banorëve. Duke folur për rrugën “Pajazit Islami”, ajo thotë se projektuesi është dashur të marrë parasysh disa parametra si për shembull sa është e frekuentuar rruga, është dashur të shihen lëvizjet e popullsisë në atë pjesë, etj.

“Puna bëhet veç për votë, ky është një problem shumë i theksuar në shumicën e komunave, një pjesë e tyre shumicën e punëve i bëjnë në kohë fushate dhe ato punime i bëjnë veç shkel e shko”, thotë Metushi-Krasniqi.

Ajo thotë se nëse e shohim realizimin e buxheteve, sidomos në investimet kapitale, sidomos kur janë periudha zgjedhore, të gjithë janë të fokusuar në ndërtim të rrugëve.

“Krijojnë borxhe, krijojnë detyrime të cilat barten ma vonë dhe nuk mund të realizohen ose investojnë në investime nën standarde edhe e rëndojnë buxhetin e qytetarit”, thotë ajo.