Prishtinë, 25 Janar 2019
Muhamet Çertik sapo kishte pirë kafe në qytetin e Prizrenit dhe po kthehej në shtëpi, kur i telefonoi nëna dhe i tha se po e kërkonte policia. Ai i befasuar nga kjo “vizitë” e papritur në shtëpinë e tij në Prizren, kishte shkuar menjëherë në stacionin e policisë. Më të mbërritur aty, atij i ishin vënë prangat dhe i kishin thënë se ishte i dyshuar për një vjedhje të armatosur në një nga barnatoret e qytetit.
Ai thotë se policia nuk ishte sjellë mirë me të derisa e kishin marrë në pyetje.
“Më kanë maltretuar, më kanë rrahë shumë, sa e kam kërkuar ndihmën e mjekut”, thotë Muhameti.
Sipas tij, në stacionin e policisë ia kishin treguar xhirimin e kamerës ku kishte ndodhur vjedhja dhe e kishin pyetur se a ishte ai personi që shihej në xhirim. Muhameti kishte mohuar të ketë qenë në atë kohë në atë barnatore. Për më tepër ai thotë se në video nuk shihej fare fytyra e personit që e kishte kryer vjedhjen, por policisë i ishte dukur se e kishte ecjen dhe vrapimin e njëjtë me personin që është kapur nga kamerat e barnatores.
Muhameti tregon për Preportr se në stacionin e policisë ndërkohë kishte ardhur punëtorja e barnatores dhe kishte deklaruar se ai ishte personi që e kishte kryer vjedhjen nën kërcënimin e armës.
“Por ata më kanë vendosë vetëm mua në zyre që ajo të më identifikonte. Nuk ka pasë persona të tjerë, se ndoshta kish thënë për dike tjetër”, thotë ai.
Pas identifikimit që ia kishte bërë punëtorja, atij i ishte caktuar masa e paraburgimit, e cila i kishte zgjatur tetë muaj, pra deri në përfundimin e gjithë procesit gjyqësor. Ai kishte qëndruar në paraburgim në Prizren nga 21 shtatori i vitit 2016 deri me 19 maj 2017.
Muhameti kishte angazhuar një avokat dhe gjatë procesit të hetimeve doli se nuk kishte fakte se ai ishte autor i vjedhjes së armatosur dhe si rrjedhojë u lirua me vendim të Gjykatës Themelore të Prizrenit.
Ai e ka mirëpritur vendimin, por thotë se ka qenë i vonuar dhe se kjo vonesë atij i ka shkaktuar shumë vuajtje.
Muhameti tregon se gjatë kohës sa është mbajtur në paraburgim, ai ka qëndruar në një qeli me tre persona të tjerë. Sipas tij, dy “shokët” e tij të qelisë ishin aty për shkak të vrasjeve të rënda, ndërsa i treti për shkak të kontrabandës me narkotikë. Qëndrimi për tetë muaj në një qeli me të dyshuarit e tjerë, thotë të ketë qenë i vështirë, pasi që nuk përshtatej aspak me ta.
Muhameti është 29-vjeçar dhe jeton me fëmijët e tij, nënën dhe motrën. Ai thotë se është kryefamiljar dhe se mbajtja në paraburgim i ka shkaktuar vuajtje edhe familjes së tij, pasi që e kanë përjetuar rëndë emocionalisht, por edhe kanë vuajtur për mbijetesë.
Për shkak të këtij paraburgimi Muhameti është ndarë me bashkëshorten, sepse sipas tij, edhe ajo ka menduar se ai e ka kryer veprën, duke marrë për bazë faktin se po mbahej disa muaj në paraburgim.
Muhamet Çertik/Foto: Besnik Boletini
Përveç se e ka përjetuar rëndë faktin se po qëndron në paraburgim si i pafajshëm, ai thotë se ka vuajtur shumë për vajzën 9-vjeçare dhe djalin 7-vjeçar.
“Gjatë qëndrimit prej tetë muajve në burg, vetëm njëherë i kam taku fëmijët. Nuk i kam thënë të vijnë më për vizitë, sepse ka qenë e rëndë dhe shumë emocionale për mua t’i takoj fëmijët në burg”, thotë ai.
Muhameti që e ka të kryer vetëm shkollën fillore, thotë se para se ta burgosin ka punuar kohë pas kohë kudo që ka gjetur punë.
“Aktualisht nuk jam duke punuar. Ende nuk po mund të vij në vete pas burgut që e kam mbajtë”, thotë ai.
Në anën tjetër thotë se mbajtja e tij për tetë muaj në paraburgim ia ka prishur edhe imazhin në rrethin ku jeton dhe se i duket se të tjerët po e shohin si kriminel. E kjo thotë se mund t’ia vështirësojë edhe më shumë gjetjen e një vendi të punës.
Duke marrë parasysh se është shpallur i pafajshëm, avokati i tij Gent Gjini ka bërë kërkesë pranë Këshillit Gjyqësor të Kosovës për kompensim financiar. Për shkak të privimit nga liria, vuajtjeve shpirtërore dhe shpenzimeve të tjera, ai ka kërkuar kompensim prej 12 mijë e 500 eurove.
“Me i thanë shtetit të Kosovës kthemi ato tetë muaj jetë, unë nuk t’i dua as 400 mijë euro, jo katër mijë”.
Muhamet Çertik
Pas shqyrtimit të rastit, KGJK-ja ka arritur marrëveshje me avokatin për ta kompensuar palën e tij me 4 mijë e 135 euro.
Muhameti thotë se kjo shumë nuk i ka mjaftuar as sa një çerek të asaj që ka vuajtur gjatë qëndrimit në paraburgim.
“Me i thanë shtetit të Kosovës kthemi ato tetë muaj jetë, unë nuk t’i dua as 400 mijë euro, jo katër mijë”, thotë ai.
Avokati Gjini ka thënë për Preportr se klienti i tij është kompensuar vetëm për ditët e qëndrimit në paraburgim. “Vuajtjet shpirtërore nuk janë llogaritur fare”, thotë Gjini.
Gjini thotë se në marrëveshjen për kompensim me KGJK-në, është cekur edhe një klauzolë, e cila thotë se pala e pakënaqur nuk do të mund të ngre padi për këtë çështje. Pala mbrojtjëse këtë klauzolë konsideron të padrejtë.
Aktakuza të pabazuara
Prokurorët shpesh kanë bërë aktakuza të pabazuara të cilat janë hedhur poshtë nga gjykatat. Sipas të dhënave që Preportr i ka marrë në Këshillin Prokurorial i Kosovës, që nga viti 2014 ka pasur rritje të aktakuzave të hedhura poshtë nga gjykatat. Rritja më e madhe ka ndodhur në vitin 2016 ku janë hedhur poshtë 1 mijë e 320 aktakuza.
Numri i aktakuzave të ngritura nga prokurorët dhe të hudhura poshtë nga gjykatat:
Këshilli Gjyqësor i Kosovës është organi publik kompetent në lëmin e çështjeve gjyqësore, ku i dëmtuari e paraqet kërkesën për kompensim të dëmit.
Viteve të fundit ka pasur rritje të trendit të kërkesave për kompensim. Në vitin 2010 ka pasur 63 kërkesa, ndërsa në vitin 2017 numri i kërkesave ka arritur në 153. Astrit Hoti, drejtor i Njësisë për Çështje Ligjore, Analiza dhe Hulumtime në KGJK thotë se gjatë vitit 2018 janë trajtuar 138 kërkesa të tilla.
Në anën tjetër buxheti i KGJK-së është i vogël për të kompensuar shumat që kërkojnë të dëmtuarit. Në vitin 2018, buxheti për kompensimin e personave të arrestuar dhe të shpallur të pafajshëm ka qenë 350 mijë euro. Hoti thotë se për vitin 2019 është propozuar që KGJK-ja për kompensim të këtë në dispozicion 500 mijë euro.
“Paraburgimi është masa e fundit, pasi që ka edhe disa masa të tjera që janë me natyrë procedurale e të cilat një të dyshuar mund ta parandalojnë nga arratisja apo nga ndikimi në prova”.
Artan Qerkini, avokat
Avokati Artan Qerkini thotë se prokuroria dhe gjykatat duhet të kenë shumë kujdes sidomos me rastet e paraburgimit, sepse asnjë qytetar në bazë të legjislacionit aktual nuk ka të drejtë të kërkojë dëmshpërblim vetëm nëse është pjesë e procedurës penale, por ka të drejtë të kërkojë dëmshpërblim vetëm nëse është privuar nga liria.
Qerkini thotë se një nga arsyet e rritjes së kërkesave për kompensim është se prokuroria dhe gjykatat nuk kanë qenë të vëmendshme sa duhet kur e kanë dërguar një person në paraburgim apo në arrest shtëpiak.
Ai thotë se gjykatat më shumë duhet t’i aplikojnë ato masa për qëllime të mbrojtjes së të drejtave të njeriut, por edhe për ta ruajtur buxhetin e shtetit.
“Paraburgimi është masa e fundit, pasi që ka edhe disa masa të tjera që janë me natyrë procedurale e të cilat një të dyshuar mund ta parandalojnë nga arratisja apo nga ndikimi në prova”, thotë Qerkini.
Lushtaku kërkon 1.4 milionë euro
Kompensim financiar ka kërkuar edhe Sami Lushtaku, ish-komandat i UÇK-së dhe ish-kryetar i Komunës së Skenderajt.
Ai është shpallur i pafajshëm, por para marrjes së këtij vendimi nga Gjykata Supreme, Lushtaku ka vuajtur katër vite e një muaj burgim.
Duke marrë parasysh që është shpallur i pafajshëm, avokati i tij Arianit Koci me 20 nëntor të vitit 2018, ka bërë kërkesë për marrëveshje për kompensim financiar me KGJK-në.
Në kërkesë thuhet se Lushtaku është dënuar dhe është mbajtur në burgim pa arsye, dhe kërkon kompensim në emër të dëmit material dhe jomaterial të shkaktuar si rezultat i dhimbjes, vuajtjes shpirtërore të intensitetit të lartë, cenimit të së drejtës së reputacionit dhe të drejtës së personalitetit, shpenzimeve lidhur me përkeqësimin e gjendjes shëndetësore, shpenzimeve për vizitat familjare, dërgimin e pakove dhe transportin për anëtarët e familjes.
Gjithashtu ishte kërkuar kompensim për detyrimet financiare ndaj avokatit për të gjitha veprimet e ndërmarra në procedurën penale të zhvilluar ndaj tij.
Duke i marrë parasysh të gjitha arsyet e cekura më lart, Sami Lushtaku kërkon nga komisioni i lartpërmendur i KGJK-së kompensimin prej gjithsej 1 milion e 446 mijë e 890 euro.
Gjate gjithë procesit gjyqësor të zhvilluar ndaj Sami Lushtaku nga dita e arrestimit e deri në ditën e lirimit të tij nga të gjitha akuzat, janë mbajtur 50 seanca.
Prokuroria Speciale e Republikës së Kosovës (PSRK), me 8 nëntor 2013, pati ngritur aktakuzë ndaj Sami Lushtakut dhe të tjerëve për krime lufte kundër popullatës civile gjatë luftës në Kosovë.
Sipas aktgjykimit të shkallës së parë, Lushtaku “ka vepruar në mënyrë brutale, qëllimisht i ka marrë jetën një mashkulli të paidentifikuar të moshës rreth 40 vjeçare, duke i vënë pistoletën e llojit TT në kokën e tij, përderisa i njëjti person i kishte duart e lidhura nga dy ushtarë të paidentifikuar të UÇK-së”. I njëjti person ishte qëlluar me tri të shtëna në tokë, me ç‘rast edhe kishte ndërruar jetë, në një lokacion të papërcaktuar ndërmjet fshatrave Galicë dhe Dubovc”.
Për këtë vepër penale, Lushtaku ishte dënuar me 12 vjet burgim, ndërsa është shpallur i pafajshëm për pikat e tjera të aktakuzës.
Mbrojtja e Lushtakut kishte parashtruar ankesë në Gjykatën e Apelit ndaj aktgjykimit dënues dhe kjo gjykatë me 15 shtator 2016 e ka aprovuar në tërësi ankesën e mbrojtjes duke e shpallur atë të pafajshëm për veprën penale "Marrja e jetës me dashje të një personi civil të burgosur shqiptar". Por Gjykata e Apelit, duke e gjetur të bazuar ankesën e prokurorisë, e shpall fajtor Lushtakun për veprën penale "Krime lufte kundër popullatës civile" që ndërlidhet me përgjegjësinë komanduese. Tutje, mbrojtja kishte parashtruar ankesë në Gjykatën Supreme. Kjo gjykatë me 3 korrik 2017, e aprovoi ankesën e ushtruar nga mbrojtja, dhe liroi Sami Lushtakun nga të gjitha akuzat, duke e liruar atë nga paraburgimi.
